Kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na całym świecie, a dla wielu osób stanowi nieodłączny element poranku. Jednak, oprócz przyjemności smaku, kawa kryje wiele ciekawych informacji z punktu widzenia biologii i nauk o roślinach.
Kawowce, czyli drzewa, na których rosną owoce kawy, pochodzą z tropikalnych rejonów Afryki, Azji i Ameryki Południowej. Wyróżnia się około 104 gatunków kawowca, ale najczęściej uprawianymi są Coffea arabica i Coffea robusta. Drzewa kawowe rosną w środowiskach o wilgotnej glebie, dużej ilości opadów i temperaturze powyżej 20 stopni Celsjusza.
Owoce kawy potrzebują niemal roku na dojrzenie po pierwszym kwitnieniu, a pełna produkcja owoców osiągana jest po około 5 latach wzrostu. Podczas gdy kawowce mogą żyć nawet do 100 lat, najbardziej produktywne są między 7 a 20 rokiem życia. Prawidłowa pielęgnacja może utrzymać lub nawet zwiększyć ich wydajność w ciągu lat, w zależności od odmiany. Średnio każde drzewo kawowe produkuje około 4,5 kg owoców kawowych rocznie, co odpowiada niespełna 1 kg zielonych ziaren.
Kawa Arabica – królowa wśród kaw
Gatunek kawy Arabika to prawdziwy klejnot w świecie kawy. Pochodzi z Etiopii i uważana jest za najstarszy gatunek kawy. To dzięki Arabice możemy cieszyć się wspaniałym, delikatnym w smaku naparem o niesamowitym aromacie. To właśnie ona stanowi około 70% całej światowej produkcji kawy.
Drzewa tego gatunku kawy osiągają od 3 do 5 metrów wysokości i kwitną przez cały rok. Kawa Arabika jest mniej odporna i trudniejsza w uprawie, co przekłada się na jej cenę, która jest wyższa niż w przypadku innych gatunków kawy.
Z jakich krajów pochodzi kawa arabika?
Kawa Arabika uprawiana jest na wyżynach w strefie międzyzwrotnikowej, głównie w Brazylii, Kolumbii, Indiach, na Jawie oraz w Afryce równikowej. Idealne warunki do uprawy Arabiki to temperatura między Od 15 do 24 stopni Celsjusza oraz około 60 cali opadów rocznie. Najważniejsze jest to, żeby temperatura była umiarkowana, a drzewa nie były narażone na ciężkie przymrozki, które mogą je zabić.
Zdjęcie Diego Catto z Unsplash
Każda odmiana Arabiki charakteryzuje się nieco innym wyglądem ziaren oraz swoistymi cechami smaku i aromatu wynikającymi z warunków klimatycznych, otoczenia oraz metody obróbki ziaren. Najlepsze Arabiki pochodzą z wysokogórskich plantacji, gdzie klimat i warunki geograficzne sprzyjają uprawie tej kawy. Wyróżnić można takie odmiany jak Bourbon, Typica, Caturra, Mundo Novo, Tico, San Ramon czy Jamaican Blue Mountain, które cieszą się szczególnym uznaniem wśród miłośników kawy.
Brazylia jest największym producentem kawy Arabiki na świecie, a rocznie produkuje się tam około 40-45 milionów worków kawy, czyli ok. 2,5-2,7 mln ton. Kolumbia jest drugim co do wielkości producentem kawy arabiki na świecie i stanowi ona ważny element tamtejszej gospodarki. Kolumbijska produkcja kawy arabiki opiera się głównie na drobnych gospodarstwach rolnych, gdzie kawa uprawiana jest w sposób tradycyjny, ręcznie zbierana i przetwarzana.
Robusta – popularny gatunek kawy o intensywnym smaku i wysokiej zawartości kofeiny
Kawa Robusta, inaczej znana jako Coffea canephora, to gatunek kawy, który stanowi około 30% całkowitej produkcji kawy na świecie. To drugi najważniejszy gatunek kawy po kawie Arabica. Kawa Robusta jest mniej złożona i bardziej gorzka w smaku niż Arabica oraz zawiera więcej kofeiny. W przeciwieństwie do Arabiki, Robusta jest bardziej odporna na choroby i jest łatwiejsza w uprawie.
Kawa Robusta jest uprawiana przede wszystkim w Afryce, Azji i Ameryce Południowej. Największym producentem kawy Robusty jest Wietnam, który produkuje ponad połowę całkowitej światowej produkcji kawy Robusty. Wietnam jest również jednym z głównych eksporterów kawy Robusty.
Kawa Robusta jest popularna w przemyśle spożywczym, szczególnie w produkcji napojów energetycznych i kaw instant. Ziarna kawy Robusty są mniejsze i bardziej okrągłe niż ziarna kawy Arabica, a ich kolor jest ciemniejszy i bardziej jednolity. Robustę uprawiają na niższych wysokościach niż Arabika, a jej smak zależy od warunków klimatycznych i regionu uprawy. Kawa charakteryzuje się bardziej intensywnym smakiem i wyraźniejszą nutą gorzkiej czekolady. Może mieć także lekko orzechowy smak. Ziarna Robusty, które wykorzystujemy w mieszankach naszych kaw pochodzą z Indii. Jest to drugi co do wielkości producent tego gatunku kawy na świecie po Wietnamie. Kawa jest uprawiana głównie w południowej części kraju na mniejszych plantacjach, a zbieranie plonów odbywa się ręcznie.